Pentest là gì? Những thông tin cần biết về Penetration Testing

Không giống với các biện pháp bảo mật truyền thống, pentest là gì mà lại được xem là cách tiếp cận tấn công để phòng thủ? Thực chất, pentest là quá trình mô phỏng các hành vi của tin tặc nhằm đánh giá và xác định những lỗ hổng tiềm ẩn trong hệ thống. Việc phát hiện và xử lý trước khi rủi ro xảy ra mang lại lợi thế to lớn cho doanh nghiệp. Cùng TopOnTech tìm hiểu kỹ hơn về phương pháp này và lý do vì sao bạn nên áp dụng nó định kỳ.

Pentest là gì?

Pentest, viết tắt của Penetration Testing, là quá trình thử nghiệm an ninh bằng cách giả lập các cuộc tấn công mạng nhằm phát hiện lỗ hổng bảo mật trên hệ thống, ứng dụng hoặc hạ tầng công nghệ thông tin. Mục tiêu của pentest là tìm ra càng nhiều điểm yếu càng tốt để có thể xử lý kịp thời trước khi kẻ xấu khai thác gây tổn hại.

Người thực hiện kiểm thử này được gọi là Pentester. Phạm vi pentest rất đa dạng, bao gồm các ứng dụng web, ứng dụng di động, hệ thống mạng, thiết bị IoT, API, hoặc hạ tầng đám mây. Trong đó, ứng dụng web và di động là hai đối tượng phổ biến do chúng thường là cửa ngõ tiếp xúc trực tiếp với người dùng và tội phạm mạng.

Một số thuật ngữ cơ bản cần hiểu khi nói về pentest gồm:

• Lỗ hổng bảo mật (Vulnerabilities): Các điểm yếu tiềm ẩn trong phần mềm, cấu hình hay hệ thống có thể bị khai thác bởi hacker để truy cập trái phép hoặc gây gián đoạn dịch vụ.

• Kỹ thuật tấn công (Exploits): Các phương pháp hoặc đoạn mã được sử dụng nhằm khai thác lỗ hổng đã phát hiện để thực hiện hành vi xâm nhập hoặc chiếm quyền kiểm soát hệ thống.

• Payloads: Là phần mã hoặc lệnh được kích hoạt sau khi exploit thành công, có thể thực hiện nhiều hành động như mở cửa hậu, đánh cắp dữ liệu, phá hoại hoặc cài phần mềm độc hại.
  

Các hình thức kiểm thử bảo mật Pentest

Pentest có nhiều phương pháp khác nhau, dựa trên mức độ thông tin mà pentester được phép tiếp cận trước khi bắt đầu thử nghiệm:

• Kiểm thử Black Box (Black Box Testing): Pentester không được biết trước bất kỳ thông tin nào về hệ thống mục tiêu, thực hiện thử nghiệm như một hacker bên ngoài, hoàn toàn “mù” về cấu trúc nội bộ hoặc mã nguồn. Phương pháp này đánh giá khả năng phòng thủ trước các mối đe dọa bên ngoài.

• Kiểm thử White Box (White Box Testing): Trái lại với Black Box, pentester được cung cấp đầy đủ thông tin như mã nguồn, sơ đồ hệ thống, quyền truy cập nội bộ. Cách này giúp phát hiện lỗ hổng kỹ càng và sâu sắc hơn so với thử nghiệm từ bên ngoài.

• Kiểm thử Gray Box (Gray Box Testing): Là sự kết hợp giữa Black Box và White Box, pentester được cấp một phần thông tin hạn chế, ví dụ tài khoản người dùng hợp pháp. Phương pháp này giúp đánh giá rủi ro từ cả bên trong lẫn bên ngoài một cách cân bằng.

Ngoài ra còn có các hình thức khác như double-blind testing, external testing, internal testing, targeted testing nhưng ít phổ biến và thường áp dụng cho những doanh nghiệp có yêu cầu đặc biệt.

Quy trình kiểm thử bảo mật Pentest

Một quy trình pentest chuẩn bao gồm các bước sau để đảm bảo phát hiện và đánh giá đầy đủ các nguy cơ bảo mật:

• Thu thập thông tin (Reconnaissance): Giai đoạn đầu tiên là thu thập dữ liệu về hệ thống mục tiêu như địa chỉ web, cấu hình máy chủ, các dịch vụ đang chạy, thông tin liên hệ,... Công đoạn này càng chi tiết càng giúp rút ngắn thời gian và nâng cao hiệu quả kiểm thử. Các công cụ thường dùng là Google Search, Nmap, Wireshark hay phân tích source code.

• Xác định cổng truy cập (Enumeration): Pentester tìm và xác định các cổng mạng, dịch vụ đang mở để phát hiện điểm yếu có thể khai thác. Các công cụ phổ biến gồm Nmap, Wireshark để quét và phân tích mạng.

• Khai thác lỗ hổng và xâm nhập (Exploitation): Khi đã xác định được các điểm yếu, pentester sẽ sử dụng các kỹ thuật và công cụ thích hợp để khai thác, nhằm truy cập trái phép và đánh giá mức độ nghiêm trọng của các lỗ hổng.

• Gửi báo cáo lỗ hổng (Documentation): Cuối cùng là lập báo cáo chi tiết, mô tả các lỗ hổng phát hiện được, phương thức khai thác và tác động. Báo cáo thường kèm theo Proof of Concept (PoC) – mô phỏng minh họa rõ ràng về mức độ nghiêm trọng, giúp doanh nghiệp hiểu đúng và ưu tiên xử lý.

Vì sao Pentest lại đóng vai trò quan trọng với doanh nghiệp hiện nay?

Trong bối cảnh chuyển đổi số diễn ra mạnh mẽ, doanh nghiệp phụ thuộc ngày càng nhiều vào các hệ thống CNTT để vận hành và phát triển. Do đó, pentest trở thành một bước quan trọng nhằm bảo vệ trước các nguy cơ tấn công mạng ngày càng tinh vi.

• Bảo vệ dữ liệu quan trọng: Dữ liệu là tài sản giá trị nhất trong thời đại số. Pentest giúp phát hiện sớm những điểm yếu tiềm ẩn, tránh rò rỉ, đánh cắp hay bị tổn hại, giữ gìn an toàn cho tài sản thông tin doanh nghiệp.

• Tuân thủ tiêu chuẩn an toàn thông tin: Thực hiện pentest giúp doanh nghiệp đáp ứng các yêu cầu bảo mật theo luật định và tiêu chuẩn quốc tế như GDPR, PCI DSS,... Việc này không chỉ giảm rủi ro pháp lý mà còn nâng cao uy tín, sự tin tưởng từ khách hàng và đối tác.

• Ngăn chặn tấn công mạng: Khi các cuộc tấn công ngày càng phức tạp, pentest giúp doanh nghiệp đánh giá và nâng cao khả năng phòng thủ, giảm thiểu tổn thất do bị tấn công hoặc mất dữ liệu.

• Tăng cường niềm tin từ khách hàng: Việc duy trì hệ thống an toàn thông qua pentest định kỳ giúp doanh nghiệp xây dựng niềm tin vững chắc với khách hàng, đối tác, đồng thời tạo lợi thế cạnh tranh trên thị trường.

Các công cụ kiểm thử xâm nhập phổ biến

Hiện nay, nhiều công cụ pentest miễn phí và mã nguồn mở được ưa chuộng, điển hình như:

• Metasploit Project: Có phiên bản miễn phí và trả phí, là framework mạnh mẽ giúp pentester phát hiện, khai thác và xác minh lỗ hổng. Metasploit hỗ trợ hàng ngàn module khai thác và khả năng tạo payload đa dạng.

• Nmap: Công cụ mã nguồn mở để quét mạng, xác định các thiết bị, dịch vụ và cổng mở trên hệ thống mục tiêu, rất hữu ích trong bước thu thập thông tin.

• Wireshark: Phân tích lưu lượng mạng miễn phí, giúp giải mã và theo dõi các gói dữ liệu, phát hiện lỗ hổng liên quan đến truyền thông và mã hóa.

• John the Ripper: Kiểm tra độ mạnh của mật khẩu bằng các phương pháp brute-force hoặc dictionary attack, phát hiện các tài khoản dễ bị tấn công do mật khẩu yếu.

• Burp Suite: Phiên bản miễn phí và trả phí hỗ trợ kiểm thử bảo mật ứng dụng web, phát hiện các lỗ hổng như SQL injection, XSS thông qua phân tích các yêu cầu HTTP/HTTPS.
  

• Nikto: Công cụ quét máy chủ web để tìm lỗi cấu hình, phần mềm lỗi thời và các vấn đề bảo mật liên quan đến server.

Hy vọng bài viết giúp bạn hiểu rõ hơn Pentest là gì cũng như tầm quan trọng của kiểm thử xâm nhập trong việc bảo vệ hệ thống trước các mối nguy hiểm hiện nay. Đầu tư vào pentest không chỉ giúp doanh nghiệp phát hiện và khắc phục kịp thời các lỗ hổng mà còn củng cố khả năng phòng chống tấn công mạng, bảo vệ dữ liệu và xây dựng niềm tin vững chắc với khách hàng trong thời đại số.